Nhiều người sẽ không khỏi nhẩm đi nhẩm lại tên phim xem mình có đọc nhầm không. Ấn tượng đầu tiên với khán giả rất có thể là câu hỏi "Hương Ga" nghĩa là gì? Còn ấn tượng của tôi là một bộ phim được đầu tư mạnh tay và chuẩn bị rất kỹ lưỡng, khâu quảng bá cũng rất chuyên nghiệp khiến khán giả sẽ định hình bộ phim ở "high-class" ngay từ khi những poster hay teaser đầu tiên được tung ra.

Series poster Hương Ga

Kịch bản Hương Ga đã từng có tên là Phiên Bản - cùng tên với tác phẩm gốc. Hương Ga được Nguyễn Thị Minh Ngọc chấp bút từ tiểu thuyết Phiên bản của Nguyễn Đình Tú. Có vẻ như nhờ cái gật đầu của đạo diễn Cường Ngô mà câu chuyện về một người phụ nữ trong thế giới tội phạm lại thu hút công chúng đến vậy. Người ta hẳn vẫn còn nhớ những khung hình đẹp lung linh trong Ngọc Viễn Đông. Tôi xem Hương Ga khá trễ kể từ khi nó ra rạp, nhưng lượng suất chiếu vẫn còn khá dày đặc. Không ngạc nhiên gì khi có thể nhận định Hương Ga sẽ tiếp tục trụ rạp một thời gian dài nữa. Điều này hoàn toàn xứng đáng cho một bộ phim được thực hiện khá kỳ công như Hương Ga.

Có thể nói Hương Ga là bộ phim Việt Nam có hình ảnh tốt nhất kể từ bom xịt Lửa Phật. Cường Ngô là một đạo diễn duy mĩ, chỉnh chu và kỹ tính trong hình ảnh. Các tác phẩm của anh, bao gồm Hương Ga, đều đẹp. Ánh sáng, góc máy, bố cục, tạo hình... đều chỉnh chu và nếu là người trong nghề, chúng ta có thể thấy được những yếu tố đó đã được chăm chút kỹ như thế nào. Không quá khó tính để xét đến tính điện ảnh và nhiếp ảnh, chất lượng hình ảnh của Hương Ga thuộc dạng cao cấp của phim Việt, màu sắc và ánh sáng mang đậm chất hiện đại của phim ảnh phương Tây. Tuy đây là một điều gần như bắt buộc đối với một bộ phim điện ảnh - sự đồng bộ và chỉnh chu về hình ảnh - nhưng gần như tất cả phim Việt Nam đều không làm được. Đó là lý do vì sao tôi nhấn mạnh đặc điểm quá bình thường với phim ảnh của các nước phát triển này khi nói về Hương Ga. Với phim Việt, dù được quay bằng những máy quay hiện đại nhất, DP tóc vàng mắt xanh thì khán giả vẫn không thoát khỏi việc phải xem nhiều cảnh phim truyền hình, ca nhạc trên màn ảnh rộng. Hương Ga thì khác, đã tạo cho tôi cảm giác liền mạch và cân bằng về hình ảnh xuyên suốt bộ phim. Tôi cho rằng đây là điều đầu tiên khiến khán giả có cảm tình với bộ phim. Mặc dù vậy, đôi chỗ trong phim vẫn có chút lỗi kỹ thuật. Ví dụ như cảnh mở đầu phân đoạn Hạ Long, có thể quay bằng máy quay khác có chất lượng thấp hơn và khâu hậu kỳ đã đồng bộ không tốt, khiến phim bị vỡ nhẹ và lệch màu. Thật tình thì cảnh này làm tôi thất vọng tràn trề, vì có lần đâu đó trên báo, tôi nghe người ta nói rằng những cảnh quay Hạ Long trong Hương Ga sẽ rất hoành tráng. Thực tế thì, nó chỉ hơn tấm postcard về... độ lớn mà thôi.

Hương Ga

Cũng khá khô khan khi mở đầu bài viết bằng một nhận định về hình ảnh, kỹ thuật. Tuy nhiên đối với tôi đó là điểm sáng nhất của phim, cũng là điều có thể nhận thấy đầu tiên khi xem Hương Ga, nên tất nhiên, nó sẽ là đoạn mở đầu. Đoạn tiếp theo, tạm gọi là thân bài, sẽ là về dàn diễn viên có thể gọi là sáng giá của bộ phim. Quá trình casting của phim theo tôi biết diễn ra khá lâu và mất khá nhiều sự kiên nhẫn, vì phim có lượng nhân vật lớn, mà các diễn viên đều phải đáp ứng được những điều kiện về thanh sắc của nhà làm phim. Và tôi cho rằng quá trình đó khá thành công đối với bộ phim, về cả chất lượng chuyên môn lần mục tiêu truyền thông. Các tuyến chính, phụ đều làm khá tốt dù diễn viên là những người đã quen hay chưa quen, quen nhiều hay quen ít với máy quay. Ngạc nhiên nhất với tôi là Hiếu Nguyễn với vai Hưng Mã, tôi không nghĩ tôi có thể tưởng tượng đây là chàng Thạch Sanh đơ đờ đẫn của bộ phim yểu mệnh kia. Hưng Mã là một nhân vật gai góc, khó đoán (tiếc là đã không có nhiều thứ để đoán) mà tôi nghĩ là một trong hai nhân vật thành công nhất trong phim, bên cạnh Mỹ Chột của Trang Trần. Cô Khàn vào vai rất ngọt và có sự chuyển biến rõ rệt qua những giai đoạn của cuộc hành trình bên cạnh Hương Ga. Từ khi bưng xề hàng mã ngồi xuống chợ cho đến lúc nằm rút trên toa tàu, cô đều thể hiện rất sinh động và chân thật, đến nỗi đôi lúc tôi nghĩ nếu bộ phim này kể về cuộc đời Mỹ Chột có vẻ sẽ hấp dẫn hơn rất nhiều. Tôi không biết vì sao Mỹ được gọi là Chột, dù cô còn đủ hai mắt và còn đeo kính áp tròng xanh rất xanh. Tôi không thích lắm cái nét kịch quá lố trên poster của Mỹ nhưng trong phim, dù khá ít đất diễn so với mức cần thiết, nhưng cô lại rất điện ảnh, tưởng chừng như vai diễn này được đo ni đóng giày cho cô.

Trang Trần thành công khi bê nguyên cô Khàn vào Hương Ga

Chi Bảo, nếu đã trở lại với hào quang trong Scandal 2 thì với Hương Ga, anh tiếp tục mối hoài nghi của tôi về khả năng diễn xuất của mình, khi nhân vật Anh Lớn giống một ông điền chủ ngồi nhịp chân xơi nước hơn là một ông trùm xã hội đen Sài Thành. Kim Lý, "hiện tượng 6 múi" hiện thời hay diễn viên lão làng Như Quỳnh, đứa trẻ Chi Pu... làm vừa đủ, vừa tốt, nhưng không gây nhiều ấn tượng cho tôi, nếu không muốn nói là nhạt nhòa như tôi vẫn thường thẳng thắn. Nếu đã thẳng thắn, không thể chê trách vai diễn của Harry Lu the Hotboy. Không có quy định nào cấm babyface đóng vai giang hồ, nhưng Lu có thể nói là không đủ năng lực đảm nhiệm vai diễn này. Mỗi lần cậu ta xuất hiện, tôi tưởng chừng như chỉ cần một cơn gió biển vùng vịnh là cậu ta có thể nằm sóng xoài ngoài Bạch Long Vĩ. Sự lơ ngơ và vai trò nhạt nhẽo trong phim khiến Lu trở thành cái gai trong mắt tôi, càng khó chịu hơn khi phải nghe giọng nói lơ lớ của cậu ta. Tôi thắc mắc vì sao Kim Lý được lồng tiếng (dù rất nhiều chỗ vẫn không khớp miệng) còn Harry Lu thì không. Đồng thời một đoàn phim với diễn viên mang yếu tố nước ngoài như vậy cần phải có Voice Coach (huấn luyện viên về giọng nói) để chí ít cũng đảm bảo về khẩu hình, không trở thành ác mộng cho giai đoạn lồng tiếng. Thật tiếc vì không biết vì lý do gì mà các nhà làm phim quyết định bỏ một hạt sạn lớn vào chén cơm của mình.

Harry Lu, hạt sạn babeface của phim

Trương Ngọc Ánh có lẽ là diễn viên đầu tiên của phim, bởi lẻ cô không chỉ là bà trùm trong phim mà còn là bà trùm của dự án - một trong những người đầu tiên manh nha nó. Nếu tôi nhớ không lầm, cô đã vắng mặt trên màn ảnh đủ lâu để người ta có thể quên bẳng về một cô Dần đã từng lấy khá nhiều giấy mực của báo chí và nước mắt của khán giả. Tuy nhiên có vẻ như Trương Ngọc Ánh có một sức hút mạnh mẽ hơn sự cay nghiệt của thời gian trong giới giải trí. Với Hương Ga, Trương Ngọc Ánh vẫn là cái tên để bán vé, hình ảnh cô vẫn là sự thu hút chính với khán giả. Và, nhận định một cách khách quan, cô đã không làm phần lớn khán giả thất vọng trong lần trở lại này. Cô vẫn đẹp, vẫn diễn tốt, vẫn tròn trịa trong vai trò của mình đối với nhân vật. Tuy nhiên, khó mà nói đó là một vai diễn ấn tượng. Cái ấn tượng của vai Hương Ga đã bị gột đi bởi nhiều yếu tố mà tôi sẽ nói thêm ở phần sau. Trong phần việc của mình, tôi thấy Trương Ngọc Ánh chỉ mới làm tròn, chưa đủ thuyết phục cho một tràng pháo tay ở cuối phim. Có ít nhiều sự thất vọng khi tôi không thấy được sự bế tắc của một phụ nữ lao động để dấn thân vào thế giới ngầm, cũng không thấy được sự sắc lạnh phù hợp của một bà trùm xã hội đen để mỗi khi nghe đến tên, mỗi tay giang hồ đều phải chững lại vài giây. Và tổng quan, như những gì ma bộ phim muốn lột tả, tôi không thấy được một cuộc đời trắc trở của người phụ nữ để cuối cùng kết thúc bằng một sự ra đi. Thật khó để nhận định khả năng của Trương Ngọc Ánh qua bộ phim này, bởi một sự thất bại lớn đã kéo màn che bớt nhiều điểm sáng khác. Thất bại lớn tôi muốn nói đến ở đây là dựng phim.

Trương Ngọc Ánh và Kim Lý trong Hương Ga

Điều đó không có nghĩa là cả ê kíp nên cạch mặt hai anh editor ra, bởi trong một vài trường hợp, editor được hiểu là thợ dựng - được lập trình một cách thủ công - chứ không phải "đạo diễn thứ hai" có hẳn một hạng mục Oscar quan trọng. Chuyện này tùy theo dự án mà phải quy trách nhiệm cho biên kịch, đạo diễn hay nhà sản xuất. Tôi không được biết đạo diễn đã kiểm soát phần dựng phim như thế nào, nhưng tôi có cảm giác như Hương Ga được dựng theo phong cách truyền hình thực tế. Mọi thứ diễn ra gấp rút đến ngộp thở -  không phải cái ngộp thở khi xem Fast & Furious nhé - mà kết quả là người xem liên tục hụt hẫng và đuối cảm xúc. Thoại bị cắt nhanh đến nỗi gây cảm giác giật tiếng như khi xem phỏng vấn riêng trong các show truyền hình thực tế, hoàn toàn mất đi khoảng lặng tự nhiên của đối thoại. Có thể nói gần như không có một cảnh/trường đoạn nào đủ dài để diễn viên kịp truyền cho khán giả cảm xúc của mình trong suốt bộ phim, nhiều lần tôi cảm giác như cả diễn viên lẫn khán giả bị dội nước lạnh và lôi đầu dậy xem đoạn tiếp theo khi chưa kịp cảm nhận được cảm xúc của đoạn vừa rồi. Thậm chí nhiều đoạn nhanh đến mức phi lý về mặt vật lý, nhiều quá chẳng nhớ nỗi, nhưng tôi chắc chắn mình đã ngạc nhiên nhiều lần khi nhân vật lôi vũ khí ở đâu đó nhanh như chớp. Quicksilver hẳn sẽ mừng lắm khi có nhiều truyền nhân đến thế. Cảnh duy nhất khiến tôi thỏa mãn là đoạn Hương Ga ôm xác bà khóc. Tôi cực kỳ thích cảnh này, một cú máy, hình ảnh liền mạch, tình tiết khá bất ngờ, thông minh, ánh sáng tốt, diễn xuất của Trương Ngọc Ánh cực tốt (trong cảnh này), dài vừa đủ, không dư không thiếu. Một cảnh phim gần như hoàn hảo. Tiếc là nó chỉ có mỗi một cảnh.

Một cảnh ôm bà khác, không mấy cảm xúc

Hương Ga có nhiều flashback (cảnh hồi tưởng) hơn mức cần thiết. Cũng cần phải nhìn nhận rằng câu chuyện của phim đã được sắp xếp theo cách của một sự hồi tưởng với công thức hiện tại - quá khứ - hiện tại. Đó là một cách làm hay, lôi cuốn hơn so với những câu chuyện kể suông theo trật tự thời gian. Mặc dù nhiều nhà làm phim ngại dùng flashback vì nếu làm không tốt có thể khiến bộ phim trở nên nhạt nhẽo, vì chúng ta thường hứng thú với tương lai hơn là quá khứ, tôi vẫn đánh giá cao thủ thuật này của các nhà làm phim Hương Ga. Những flashback mà tôi nói đến là những đoạn nhỏ trong phần hồi tưởng. Ví như cảnh "sắp nóng" mà Hương Ga dùng "thân xác" bà trùm để đổi lấy (thông tin) về đứa con gái của thầy Tân, Hưng Mã vừa chạm vào người thì đã khiến bao nhiêu ký ức phồn thực ào về với cô. Lần thứ nhất thì ổn, nhưng lần thứ hai - khi cô đã trải qua nhiều biến cố có lẽ còn khủng khiếp hơn, lớn lên rất nhiều để trở thành bà trùm, vậy mà cái hồi ức đó nó vẫn xuất hiện cùng một cách với cùng một người - thì tôi không khỏi thấy buồn cười, chẳng lẽ cô vẫn là một cô gái mà thôi?! Kể tiếp chuyện, choáng quá cô bắn một phát nhanh như thể súng cầm sẵn trên tay, thế là Hưng đã nằm yên trong Mã. Một cách cảm tính, tất cả diễn ra trong chưa tới 5s, kể cả đôi mắt thất thần trên gương mặt lấm máu của Hương Ga. Tôi cho rằng đây là một tình tiết đắt giá, lột tả được sự giằng co nội tâm, một bước phát triển lớn của nhân vật nhưng lại bị lướt qua một cách bất thường như vậy. Tôi nghĩ đến cảnh diễn tuyệt vời sau khi giết chết Desi của Amy the Bitch trong Cô gái mất nết - Gone Girl và thấy tiếc vô cùng cho Hương Ga. Tất nhiên Trương Ngọc Ánh không cần lau vội máu trên mặt và ngồi cười dại, cô chỉ cần nằm yên như vậy, lâu hơn 3 lần và chớp mắt 1 cái, nó sẽ khiến cho bộ phim tinh tế hơn rất nhiều.

Một trong những cảnh nóng của phim - một trong những yếu tố được PR rầm rộ

Hương Ga cũng có quá nhiều montage (một kỹ thuật dựng phim trong đó ghép liên tục các shot quay nhằm cô đọng một không gian, thời gian hay thông tin). Thật ra về mặt lý thuyết, những cái mà tôi nói đến trong Hương Ga không hẳn toàn là montage, nhưng cách dàn dựng nhanh chóng và tiết tấu gấp gáp khiến nó trông như montage-dài. Hương Ga như một bức tranh mosaic, ghép nối các giai đoạn cuộc đời của một người phụ nữ, nhưng bức tranh đó có khá nhiều lỗ hổng - những sự kết nối mượt mà hơn, những tình tiết bất ngờ hơn. Những sự kết nối mà tôi thấy được ở Hương Ga là những màn đánh đấm cũng không mãn nhãn lắm. Tôi không cho rằng động-là-đánh là cách giải thích duy nhất cho một câu chuyện về giới giang hồ.

Băng đảng giang hồ của bà trùm Hương Ga

Tôi hiểu rằng một cuộc đời là quá dài cho một bộ phim, tuy nhiên nếu kỹ càng trong việc thêm bớt các tình tiết, nhà làm phim hoàn toàn có thể chọn ra chỉ vài ba tình tiết, giai đoạn đắt giá nhất và làm nó thật kỹ, thật sâu sắc, như vậy sẽ mang lại nhiều giá trị về nội dung lẫn cảm xúc hơn là đánh đổi bằng số lượng bối cảnh, diễn viên... Với cá nhân tôi, cảm xúc một bộ phim mang đến vẫn là quan trọng bậc nhất, không kể đó là phim hành động, tâm lý, hài hay viễn tưởng... Về mặt này có vẻ Hương Ga đã không làm được gì nhiều để bù đắp cho chiếc vé xem phim của tôi. Tuy nhiên, một cách khách quan, tôi mừng vì Hương Ga mang đến một sự khởi sắc nữa cho phim Việt về diện mạo chất lượng. Hy vọng Hương Ga sẽ được phát hành lại dưới dạng DVD/Bluray với bản dựng tốt hơn, bình tĩnh hơn. Tôi cho rằng nếu tiết tấu của phim chậm lại 20%, giá trị của bộ phim sẽ cao hơn rất nhiều.

Hình ảnh tốt, vận dụng nhiều thủ thuật thông minh, cố làm mọi thứ tròn trịa đến mức cao nhất có thể... là những gì tôi nhìn thấy được ở bộ phim, đồng thời tôi cũng thấy được cái tâm với nghề và sự mong mỏi tạo nên một tác phẩm tử tế, có giá trị của các nhà làm phim. Rốt cuộc thì dù cưỡi ngựa xem hoa hay nữ chính không đủ thuyết phục cho một tràng pháo tay, tôi vẫn muốn vỗ một tràng cho sự cố gắng của cả ê kíp. Hương Ga là một bộ phim đáng xem, và cũng không bỏ công khi chúng ta mong chờ tác phẩm tiếp theo của những nhà làm phim này.