Cuối cùng thì sau hai tháng làm tình làm tội, bộ phim đã từng đình đám cũng lặng lẽ ra rạp vào ngày cuối cùng của năm 2014. Cuối cùng thì hơn hai tuần sau khi xem tôi cũng đã đủ hứng để đặt tay lên bàn phím viết bài này. Không biết viết bây giờ có lỗi thời hay chưa, nhưng tôi thấy phim vẫn còn chiếu gần 20 suất mỗi ngày, và doanh thu mấy chục tỉ kia vẫn đang tăng dần mỗi ngày.

Poster phim Chàng trai năm ấy

Mặc dù là người miền Nam nhưng tôi mạn phép được dùng một phương ngữ miền Bắc để đặt tiêu đề, cũng như diễn tả cảm xúc khi bước ra khỏi rạp của mình. Trong trường hợp bạn đọc chưa hiểu rõ, "ngấy" có nghĩa là "ngán", cảm giác như khi ngốn một lúc hết hộp bơ (butter) vậy. Chàng trai năm ấy (CTNA) được giới thiệu là bộ phim được làm dựa trên cuốn tự truyện của ca sĩ Wanbi Tuấn Anh và Lý Minh Tùng - người quản lý của anh. Cá nhân tôi chưa bao giờ quan tâm đến anh ca sĩ này cho đến khi hay tin anh mắc bệnh hiểm nghèo và mất không lâu sau đó. Chẳng là vì tôi không nuốt trôi được âm nhạc của anh cũng như những cái tên có cấu trúc Tiếng Lạ + Tiếng Việt (và ngược lại). Điều đó không có nghĩa là tôi đã thờ ơ trước sự ra đi của anh. Tôi tiếc nuối cho một tuổi trẻ chỉ vừa chớm căng đầy, lại chớm vỡ, như một quả bóng bị số phận bơm vào quá nhiều nghiệt ngã. Song, tôi cũng chưa từng đọc qua quyển tự truyện ấy, nên tôi sẽ viết về bộ phim như thể nó là một bộ phim (một vài ý kiến phê bình cho rằng CTNA không phải là phim). Bỏ qua sự tôn trọng của ê kíp và lời hứa (nếu có) của đạo diễn đối với Wanbi và gia đình anh, tôi sẽ nhìn nhận CTNA thông qua đời sống riêng của nó.

Hài hay hại

CTNA là một phim hài, tình cảm. Về mặt hài, đó là một phìm hài lố, nhí nhố và nhăng cuội. CTNA xây dựng các nhân vật xung quanh Đình Phong "nhộn nhịp" một cách thái quá. Nhân vật lố nhất có lẽ là Phạm Quỳnh Băng của Phạm Quỳnh Anh. Cái kiểu nói chuyện ém tiếng đến đen đét như vậy chẳng khác nào Vân Dung lồng lộn trên sân khấu. Vân Dung thì tuyệt, vì cô ấy diễn KỊCH, còn Quỳnh Băng... tôi gần như chẳng nghe được cô ta nói cái gì cả! Tôi cũng không thích lắm cái kiểu đặt tên Băng - Hà. Hoặc là kiểu gây hài này cũ kỹ, hoặc là nó miễn nhiễm với tôi, nên tôi thấy nó chẳng có gì vui ngoài việc nhắc nhớ tới mấy tiểu phẩm hài xem trên VCD gần chục năm về trước. Nhìn chung ở mảng hài, CTNA có vẻ đã tập hợp khá nhiều mảng miếng từ các sicom để gom góp thành phim chiếu rạp. Vì thế mà các tình tiết gây cười khá đơn điệu và lỏng lẽo, thiếu sự liên kết và dẫn dắt. Cá nhân tôi cho rằng hài cho điện ảnh (90-120 phút) và hài cho sitcom, truyền hình dài vô chừng thì hoàn toàn khác nhau. Ngồi ở rạp, tôi muốn xem những cú hài gãy gọn, có hiệu quả cao, được dẫn dắt từ từ cho đến lúc mở ra thì người xem ôm bụng cười ra nước mắt. CTNA có những đoạn hài rất dễ thương, tuy nhiên nửa đầu phim đã lạm dụng quá nhiều. Trong khoảng gần một tiếng đồng hồ, tôi chỉ thấy toàn hài là hài, mà là những tình tiết gần như ngẫu hứng, gồng gượng, nhốn nháo. Nếu kịch bản có sự tính toán để cô đọng và phân bổ mảng miếng tốt hơn, có lẽ nửa đầu phim sẽ thu hút tôi nhiều hơn là mang lại cảm giác xem kịch tình huống trong nhà ngoài phố.

Cái giọng ấy nghe mệt lắm Băng ơi!

Thiếu may mắn thay cho CTNA, cả năm đã có nhiều phim hài với chất lượng "với cũng không tới đâu", giờ các bạn cũng chẳng khá khẩm gì, nên chẳng khó hiểu lắm khi tôi thấy các bạn vừa dọn cho tôi một bàn tiệc tất nhiên toàn bơ, bơ khô chấm bơ ướt, cứ vậy mà ăn.

Thiếu và thừa

Thừa, như ở trên đã nói, phim thừa nhiều chi tiết gây hài. Ngoài ra, phim thừa một cô gái câm bán trà sữa. Chẳng hiểu nhân vật đặc biệt này tồn tại trong phim để làm gì? Để lót tuyến kéo dài thời lượng như thủ thuật kịch bản truyền hình chăng? Không! Tôi tưởng CTNA là phim điện ảnh chiếu rạp ấy chứ. Phim thừa một nhân vật "mặt trẻ con miệng mồm ông cụ" Tuấn Anh. Ai cũng hiểu rằng nhân vật này là bạn đồng hành, góp thêm động lực cho Đình Phong chống chọi với căn bệnh. Và, cũng không ai chịu nỗi những gì cu cậu thốt ra, những gì cu cậu biểu cảm. Cậu toàn nói những giáo điều, triết lý lớn lao về cuộc sống. Biên kịch và đạo diễn đã chung tay xông khí đá (đất đèn) cho nhân vật này, khiến nó trở nên già háp đến tội. Tội cho khán giả! Nhân vật này hoàn toàn có thể ví như phiên-bản-Việt-Nam-bị-lỗi của nhân vật Chúa Trời (trong hình hài trẻ con) trong phim Exodus: Gods & Kings!

Hài sitcom rất vui, nhưng là niềm vui nhỏ trên màn ảnh nhỏ

Phim cũng thừa một chàng trai đỏm dáng mủm mỉm đại diện cho cái "lợi thế đồng tính". Theo dõi nhiều phim VN, đến CTNA, tôi có thể khẳng định rằng đã đến lúc các trường Sân khấu điện ảnh hai miền nên bổ sung các yếu tố về đồng tính vào giáo trình của mình. Tôi có một câu hỏi lớn rằng tại sao cứ phải lôi chuyện đồng tính vào, một cách khiêng cưỡng như vậy? Trong các phim Việt có yếu tố đồng tính trong năm nay thì CTNA là vô duyên nhất. Tôi đã tặc lưỡi lắc đầu khi phải xem cảnh phim họ ngồi trên nóc nhà nói chuyện thẳng-cong. Và gần như muốn đứng phắt dậy đi về khi credit lại dập thêm một cảnh đôi trai ra mắt ba mẹ! Trong chuyện này, là cổ súy, ủng hộ cho người đồng tính hay chiêu trò câu khách thì chỉ có các nhà làm phim hiểu rõ. Nhưng đối với tôi và (tôi cho rằng) khá nhiều người khác, cách họ làm rất chi vớ vẩn. Giá cứ làm hẳn về đồng tính (nếu như họ khao khát đến vậy!), hoặc mua keo dính chuột rao ồn ã ngoài phố để gắn thêm tình tiết cho chặt, chứ đừng "sọc dưa" như vầy, đâm ra phản cảm.

CTNA thiếu tính điện ảnh. Có nhiều yếu tố chi phối tính chất này của bộ phim. Về kịch bản, lớp lang, mảng miếng, nhân vật... được xây dựng và kể theo kiểu sitcom. Bối cảnh và quay phim (bao gồm ánh sáng) hạn chế, chỉnh màu qua loa càng tôn vinh tính truyền hình, đôi chỗ là music video, và đạp chết tính điện ảnh của phim. Bên cạnh đó, dựng phim thiếu sáng tạo cũng làm mạch phim trở nên hời hợt và lõng lẻo. Vào cảnh, ra cảnh tùy tiện, những cái chuyển cảnh chán-nhất-trong-lịch-sử-phim-chiếu-rạp khiến những cảnh phim những mắc xích mà có thể gỡ ra và gắn vào bất cứ đâu mà cũng chẳng làm câu chuyện phim khá hơn hay tệ hơn chút nào.

Kịch bản CTNA thiếu một thứ khá quan trọng: xây dựng đời sống nhân vật. Đình Phong - nhân vật chính hành nghề ca sĩ. Ấy vậy mà phim lại hoàn toàn thiếu đi cái không khí nghề nghiệp - cái gần như không thể xây dựng bằng vài shot montage vô thanh như đã có trong phim. Các nhân vật còn lại, ngoài Băng và Lâm, chẳng ai có nghề ngỗng gì sất. Nghề chung của họ là túm tụm và gần như lúc nào cũng xuất hiện cùng nhau. Và vì CTNA quá chú trọng đến hài hước, trẻ trung mà quên mất đi cái chính chắn, nghiêm túc của người trẻ. Có nhiều tình tiết liên quan đến số phận, đến mạng sống mà các nhân vật cứ tưng tửng như trò chơi, cả bệnh nhân lẫn bác sĩ. Tôi cho rằng cần phân biệt rõ giữa lạc quan yêu đời và bỡn cợt thiếu nghiêm túc. Một sai lầm có thể khiến thông điệp (nếu có) đến đúng giờ nhưng sai ngày tháng. Phim đã sa chân vào những hố vui để cả đoạn đường dài phía sau phải bước đi khập khiễng.

CTNA thiếu một cái kết đàng hoàng. Lại một bộ phim nữa rơi vào tình huống "ngoại tình", như tôi đã ví trong bài viết về Để Mai Tính 2. Nhanh, gọn, lẹ và giải thích bản chất của một nhân vật quan trọng cùng với  chỉ bằng một câu V.O của một nhân vật rất thiếu bình thường, đoạn kết CTNA như thể nói "chuyện ai cũng biết rồi, khỏi kể!"

Duyên với diễn

Nói về diễn, tôi cần nói ngay về đoạn diễn "nội công lồng lộn" của nhân vật Lâm cuối phim. Tôi đã thấp thỏm lo sợ khi anh ta bước đi quá nhanh khi nghe Đình Phong nói về mình. Và rồi mọi thứ đi quá sức tưởng tượng của tôi: anh ta bò lăn bò càng ra sàn sân khấu, khóc vật vã! Tôi thật sự rất muốn gặp nguyên mẫu của nhân vật này để hỏi xem liệu anh có bao giờ vật ra khóc như quạ trúng tên như vậy không? Tôi đoán là không. Màn diễn đó hoàn toàn kịch! Tôi chẳng cảm nhận được tí nỗi đau dằn xé nào ngoài việc lo lắng cho cho bộ âu phục của anh ta bị nhăn và dơ một cách không cần thiết. Ngoài ra, có lẽ diễn sung nhất là hai vai diễn bố mẹ Đình Phong, sung đến độ hãi hùng! Ông bố trước khi lên bàn thờ đã kịp để lại cho đời sau một tư tưởng lạc quan về cuộc sống thèm thịt chó không mấy văn minh của mình, cùng với điệu cười như đấm vào tai (nghe xong muốn đấm vào mặt). Bà mẹ thì gần như là một biểu tượng cho sự "đơ" trong tinh hoa diễn xuất của truyền hình nước nhà. Tôi không biết diễn viên này, nhưng nhìn rất quen mặt trong nhiều TVC. Với phim này, tôi chỉ ước gì cô đừng cười, đừng khóc, đừng nói, đừng làm gì cả. Hãy cứ là một người mẹ! Dẫu biết chúng ta thiếu diễn viên thực thụ một cách trầm trọng, nhưng dù sao vẫn còn những lựa chọn chấp-nhận-được khác. Vì đâu nên nỗi?! Phải chăng là sự dễ dãi trong tư duy thẩm mỹ?

Sơn Tùng là một điểm sáng của phim

Nói đi thì cũng cần nói lại, nếu hỏi tôi CTNA xem có vui không, tôi sẽ trả lời có chút đỉnh! Nhìn chung dàn diễn viên trẻ khá dễ thương. Ngoài cảm giác thương cảm cho sự gồng gượng đến mệt nhọc của Phạm Quỳnh Anh, tôi thích vẻ tự nhiên của họ. Cũng khá dễ hiểu bới các vai diễn đó không hẳn là thách thức lớn. Họ đã có thể đem con người của mình vào đó và vui thay, nó khá phù hợp. Với Sơn Tùng, dù tôi không thích nghe cái giọng Bắc chan chát của cậu ta, nhưng tôi cho rằng vai Đình Phong khá thuyết phục. Đặc biệt có chút bất ngờ với đoạn độc diễn trên sân khấu gần cuối phim cho thấy nổ lực và khả năng giữ nhịp cảm xúc của Tùng rất tốt, cho dù nó chẳng mang lại cho tôi chút đồng cảm nào. Tôi chỉ mong nó bớt kể lể lê thê đi 1/3, có lẽ hiệu quả đã khác đi ít nhiều.

Kết

Tôi chưa xem Thần Tượng, nhưng qua CTNA, tôi đánh giá cao Quang Huy ở tầm nhìn của một nhà sản xuất hơn là một đạo diễn. Chuyện phim của anh thì lủng củng, thường xuyên bất hợp lý, nhìn vào giống như MV... nhưng doanh thu thì đứng hàng top, mà tiền thì hợp thức hóa được rất nhiều thứ. Tôi cho rằng quyết định gan lì với bài hát Chắc Ai Đó Sẽ Về dù làm phim ra rạp trễ hai tháng là một bước đi thông thái mà chưa hẳn một kẻ bình tĩnh có thể nhất chân lên. Tôi cũng quen biết vài người trong ê kíp và tôi hiểu được nhiệt huyết và đam mê với nghề của họ. Tôi tin họ luôn muốn làm ra một bộ phim tốt, dung hòa được mùi thơm của tiền và mùi mằn mặn của nghệ thuật thứ bảy. Tuy nhiên, kết quả có vẻ thơm tho nồng nàn quá! Hy vọng rằng doanh thu khủng sẽ đủ mua cho mỗi người một tấm gương để soi lại những gì đã qua và cùng nhau làm những bộ phim có giá trị cân bằng nhiều hơn.

Chia buồn cho một tác phẩm không tốt và chúc mừng cho một bộ phim ăn khách!