Để Mai Tính 2 (ĐMT2), vốn có tên là Để Hội Tính, đang là cái tên phim Việt hot ở rạp hiện nay với số lượng suất chiếu dày như chiếu Huế. Tôi đã không khỏi giật mình khi thấy ở một cụm rạp vào ngày đầu công chiếu, số lượng suất chiếu của ĐMT2 là 22 suất. Thậm chí có rạp chiếu đên 34 suất/ngày. Dù không hứng thú lắm với kim tiền, nhưng tôi gần như ngửi được mùi của nó khi nhìn thấy lịch chiếu này. Tôi luôn mừng khi thấy các nhà sản xuất trong nước càng lúc càng kiếm được nhiều tiền hơn từ các bộ phim nội. Tuy nhiên, như chúng ta đều biết, doanh thu và chất lượng phim không hẳn mặc định dùng chung một tính từ "tốt".

Nhỏ vậy thôi sao Hội?

Tôi đã từng có một chút hy vọng vào bộ phim này khi nghe tin dự án được manh nha. Tôi vẫn mong anh Charlie Nguyễn sẽ làm một cái gì đó nhiều tự trọng hơn ở Tèo Em, sau một Bụi Đời Chợ Lớn đáng buồn nhưng không đáng quên. Tuy nhiên niềm hy vọng không kéo dài lâu khi dàn diễn viên của ĐMT2 bắt đầu xuất hiện: những cái tên không bao giờ đủ sức lấy được mấy chục ngàn của tôi. Nhưng dù sao cái tên Charlie Nguyễn (hay Thái Hòa) vẫn còn ở đó, nên tôi vẫn đi xem ngay sau khi có chút thời gian rảnh. Và bộ phim đã khiến tôi không khỏi phì cười.

Tôi cười vì sự cũ kỹ. Các tình tiết hài (hay gọi là miếng) trong phim đều xưa như đất nước ngàn năm văn hiến của chúng ta. Nếu bạn cho rằng đó là một điều đáng tự hào thì tôi kịch liệt phản đối. Tôi thấy Hội được nhiều người yêu thích, nhưng tôi chưa bao giờ nằm trong số đó. Tôi không ủng hộ vận dụng hài hình thể cho các nhân vật trong điện ảnh, kể cả các phim Hollywood, bởi đó là môn nghệ thuật hoặc phản ánh hoặc xây dựng đời sống chân thực. Có thể trong một vài tình tiết, nhân vật phải vận dụng đến tạo hình kỳ dị, lố bịch để gây cười, nhưng với Hội, tôi không thích tạo hình mặc định đó. Nó không khiến tôi thấy buồn cười, nó chỉ khiến tôi thấy phiền mắt. Nếu Hội có một bề ngoài "đời sống" hơn, có lẽ nhân vật đó đã đáng yêu hơn với tôi.

Tạo hình mệt mắt của Thái Hòa

Có một trường đoạn trong phim thể hiện đúng tên gọi Hán-Việt của nó: Hội hẹn gặp Nam. Tôi gần như ngủ gục và muốn ra về vì nó quá dài mà nội dung chỉ quanh quẩn việc trai thẳng nhìn gái, bóng lộ học làm trai, rồi khi Nam xuất hiện, cuộc nói chuyện càng thêm tẻ nhạt và có cảm giác như họ sẽ ở đó đến thế kỷ 22 vậy. Nói thêm về hài trong phim, tôi lại cười vì sự thô thiển và thiếu sáng tạo. Tôi không biết mình có quá khắt khe hay truyền thống hay không, nhưng khi hết phim, câu hỏi của tôi là các ĐMT2 có gì ngoài hôi nách, nhìn mông, nhìn trai, đi tè, tuột quần...? Điều gì khiến một bộ phim cứ quanh quẩn dưới hạ bộ và trong các ngóc ngách trên cơ thể chúng ta như vậy? Có lẽ tôi hơi gay gắt một chút khi quyết định xếp ĐMT2 vào hàng phim nhảm. Nhưng thật sự tôi thấy vô cùng ái ngại cho cả khán giả lẫn nhà sản xuất khi thấy tấm poster quảng cáo ĐMT2 với dòng chữ lớn "#1 Movie in Vietnam". Tôi chỉ muốn nói về lòng tự trọng, nhưng thôi, đó là một chủ đề khó bàn. Cứ kéo quần lên và chúng ta cười tiếp nhé!

Poster mang tính tự trào của nhà phát hành

Tôi cười vì sự dễ dãi, đầu tiên là với cái kết. Mọi thứ được giải thích bằng lời thoại, lời kể trên hình (voice over) và diễn ra nhanh như chớp. Cảm giác như khi ngoại tình và nghe đối phương giục "Chuồn nhanh đi anh! Chồng em sắp về!". Lắm lúc tôi muốn trả lời rằng "Nếu chồng em về và làm chuyện này có thêm một chút cao trào, anh sẽ ở lâu hơn một chút!!!". Thứ hai là về chuyện tình yêu. Phần (rất) lớn các bộ phim đều nói về tình yêu hoặc dùng nó như là sợ dây liên kết câu chuyện. ĐMT2 cũng vậy, có điều tôi chẳng cảm nhận được chút nào về cái tình cảm ngọt ngào đó. Nói trước là có thể do tôi lãnh cảm với tình yêu, nên đừng tin khi tôi nói về yêu đương! Tuy nhiên, để Hội gọi cái tình cảm mình dành cho Nam là tình yêu thì có vẻ thật sự lố bịch. Không có gì chứng minh điều đó. Tôi chưa dám trách nhà làm phim, vì tôi được biết phim đã bị cắt nhiều cảnh thể hiện tình cảm của Hội và Nam ở khâu kiểm duyệt. Dù sao, chúng ta vẫn là người Việt Nam. Nhưng nếu tôi là nhà sản xuất (hoặc đạo diễn), tôi sẽ không để Hội nói mình yêu Nam, ít nhất là không có từ "yêu" trong câu thoại. Bởi nó sẽ làm người xem cảm thấy khúc khiễng và khó chịu, khó hiểu. Thà nó chỉ là một sự hấp dẫn hay thu hút mãnh liệt, sẽ đáng yêu và chân thực hơn là nghiêm túc hóa nó bởi một lô lốc những điều hời hợt, dễ dãi. Tôi nghe có nhiều người phản đối nhân vật Hội vì thể hiện thói mê trai lố bịch, làm xấu hình ảnh người LGBT. Ở điểm này, tôi cam đoan Hội đúng. Tôi cũng tên Nam và tôi cũng từng có cơ hội "gặp" rất nhiều người như Hội, chỉ là không ai màu mè kỳ dị như cái tạo hình khó chịu của Hội mà thôi. Đấy, vì Hội phản ánh đúng hiện thực xã hội, nên phim chỉ bị cắt phần không-nên-hiện-thực-hóa chứ không bị cấm chiếu. Nói một cách thẳng thắn, mê người khác giới là bản chất của tất cả chúng ta, điều quan trọng ở đây là chúng ta hay bộ phim có thể hiện ra hay không? Nếu có thì thể hiện ở chừng mực nào là đủ?

Để tập làm người dễ tính, tôi sẽ bỏ qua chuyện tình Hội - Nam để nói đến chuyện tình Nam - Thư Lê, chuyện tình nam - nữ chính thống mà không ai có thể cắt cúp cho đến khi họ làm tình. Mà tôi ước gì họ có làm tình trong phim này thì chắc tình cảm của họ chắc đã sâu sắc và dễ đồng cảm hơn một chút. Có lợi thế giới tính hơn Hội, Thư Lê được hẳn một đoạn montage để làm đầy cảm xúc với Nam. Tuy nhiên, tôi không cho rằng một đoạn music video là đủ để khẳng định tình yêu của họ. Tôi không biết, nhưng nếu cho rằng không đủ thời gian để cho thêm vài cảnh thúc đẩy tình cảm giữa hai người, vậy tại sao các nhà làm phim lại để đoạn "hài" mà tôi đã nói ở trên dài như cả bộ phim Transfromers 4 vậy?!! Với những gì có trên phim, tình cảm của họ không thể sâu đậm đến mức cô Thư Lê có thể gào lên đau đớn "Anh làm ơn tha cho tôi đi!". Tôi không biết giữa cảnh bên trong xưởng vẽ Thư Lê cho Nam xem hình và bước ra bên ngoài có phần nào đã cắt bỏ hay không, nhưng như những gì thể hiện trên phim, đoạn hội thoại này hoàn toàn vớ vẩn. Thư Lê mắng Nam như thể họ đã yêu nhau 10 năm, trải qua trăm ngàn sóng gió và đến giờ cô ấy phát hiện mình bị phản bội. Khi Thư Lê bỏ đi, tôi nói nhỏ với Nam: "Mừng cho chú, mém yêu phải con khùng mê K-drama!". Nam quay sang nhìn tôi trân mắt: "Ờ! Tao học ở Hàn về!"...

Yêu rồi đó nha!

Nói về dàn diễn viên và diễn xuất, tôi không có gì để nói cả. Tôi không thích ai, không ai làm tôi hài lòng dù chỉ trong một phân đoạn ngoại trừ Thái Hòa. Tôi muốn nói một chút về vai cameo của Johnny Trí Nguyễn...

Tôi nói xong rồi, giờ đến Thái Hòa. Tôi trân trọng sự đầu tư và hóa thân cho vai diễn của anh, nhưng tôi không thích Hội theo cái cách của Thái Hòa. Nó vẫn còn gượng gạo, khiêng ép. Xem mãi tôi vẫn không tin được Hòa là Hội, và ngược lại. Với tôi Hội chỉ thấy một người đàn ông giả gái và cố tình ưỡng ẹo chứ không phải là một người bẩm sinh như vậy. Còn khi Hội cố làm đàn ông thì tôi lại thấy dáng vấp của nhân vật Tèo Em, vốn cũng xuất hiện trong phim một cách khá bất ngờ và hài hước. Có một đoạn Hội rơm rớm nước mắt khi thú nhận tất cả với Nam, tôi đã mừng khi cuối cùng một con người cũng đã có đời sống nội tâm nghiêm túc. Tuy nhiên cách dựng của đoạn đó lại rất tẻ nhạt, không có âm nhạc lẫn âm thanh nên cuối cùng, chẳng có cảm xúc gì ngoài sự hụt hẫng thở dài. Sau khi Hội đi, tôi lại nói nhỏ với Nam: "Đúng là chú ở bển về thiệt, chú diễn y chang tụi nó, từ cái cách nhả thoại cho tới cách đưa tròng mắt qua lại. Y chang!". Rồi tôi đủng đỉnh bỏ đi theo Hội về phòng dựng phim.

Ngạc nhiên tột độ và tặc lưỡi thán phục là cảm xúc của tôi khi biết chính Thái Hòa là người dựng ĐMT2. Tôi không tưởng tượng nổi có nhà sản xuất hay đạo diễn nào dám để diễn viên chính dựng bộ phim họ đóng. Đó gần như là điều cấm kỵ. Thậm chí đạo diễn cũng không được toàn quyền quyết định trong việc dựng phim. Bởi trong phòng dựng, người ta phải cân bằng được giữa tư duy và lợi ích. Bộ phim phải có những thứ nhà sản xuất cần, những ý đồ của đạo diễn và câu chuyện của biên kịch. Tất cả những thứ đó, người dựng phim cần phải là một tay đầu bếp khách quan, mà sự thật cả trăm năm của nền điện ảnh thế giới đã chứng minh rằng, đó không nên là một diễn viên trong phim. Bởi lẽ, một diễn viên có tư duy hoàn toàn khác, sẽ là cực kỳ khó để họ có thể khách quan hóa tư duy của mình và dựng bộ phim như thể mình không phải là người đứng trước máy quay. Tôi không phân tích được nhiều ở khía cạnh này bởi tôi đã quá bận bịu để chú ý tới các vấn đề chuyên môn trong dựng phim của ĐMT2. Tôi đã phải che miệng ngáp, mà ngáp thì mắt nước mắt nước mũi trào ra, tôi lại phải lúi húi lau chùi, xong rồi lại ngáp. Bận đến vậy đó! Duy có một điểm mà tôi có thể sẽ sa thải Thái Hòa nếu là nhà sản xuất: 99% các cảnh qua vai thì nhân vật tiền cảnh đều lệch khẩu hình thoại! Nghĩa là, mặc dù không thấy mặt, nhưng chuyển động đầu và cơ mặt hoàn toàn không khớp với tiếng nói. Ý tôi là lệch một cách hoàn toàn mà hình như không có một sự cố gắng lấp liếm nào. Nếu cứ lặp đi lặp lại suốt bộ phim như vậy, đó là một lỗi lớn vì làm cảnh phim mất tính chân thực và phơi bày mọi sự dàn dựng ra tai và mắt của người xem. Tôi không nghĩ lại có một sự dễ dãi đến mức không thể chấp nhận như vậy. Đạo diễn ở đâu? Ở New Zealand?! Nhà sản xuất ở đâu? Ở Việt Nam, nhưng họ không nhìn thấy, hay không quan tâm?!

Dàn diễn viên nam trong phim

Hơn 6 tháng kể từ khi đóng máy cho đến ngày ra rạp, tôi cho rằng đó là khoảng thời gian đủ dài ở Việt Nam để khiến một bộ phim trở nên đủ tốt, ít nhất là về tổng quan. Thế nhưng đối với tôi, ĐMT2 là một bộ phim cẩu thả trong các khâu quan trọng nhất. Kịch bản không có sáng tạo, như tôi đã nói ở trên. Bối cảnh xấu và đơn điệu như thể được chọn một cách như được chọn một cách ngẫu nhiên, càn bừa. Hình ảnh các chung cư cũ kỹ đã quá quen thuộc trong phim ảnh chúng ta rồi, chúng có thể ví như Phú Mỹ Hưng trong các album ảnh cưới vậy. Nếu dùng lại, cần tạo được nét riêng, cái mà ĐMT2 rất tiếc đã không làm được, nên gây cho tôi cảm giác nhàm chán. Một ví dụ khác là bối cảnh văn phòng ở Mỹ, khi nhân vật của Petey nghe điện thoại của Hội, có chém chết tôi cũng không thể tưởng tượng đó là một văn phòng ở Mỹ. Nó sặc mùi Việt Nam!

Do credit hơi ngộ nên tôi không đọc được DP là ai, nhưng rõ ràng bạn ấy đã làm bộ phim trông rất truyền hình (chuẩn Việt Nam). Không có một cảnh/góc máy nào trong phim đọng lại trong cái đầu dễ quên của tôi. Màu sắc của phần hậu kỳ cũng rất tệ, không cứu được tính truyền hình của hình ảnh/ánh sáng, mà đôi chỗ còn làm nó xấu đi. Ví dụ có một cảnh quay của Nam trong xưởng vẽ, toàn bộ phần tóc và shadow (bóng đen - phần tối) trên mặt diễn viên đều bị ngã xanh (blue/cyan) trong khi hậu cảnh là trời nắng chang chang và nữ chính bước vào thì lại hoàn toàn bình thường. Tôi nghĩ phần lớn phim không được chỉnh màu (color grading) mà chỉ là sửa màu (color correction) bằng việc tăng contrast (độ tương phản) lên chừng 15% so với footage gốc là xong. Lab nào ẵm phim này ngon ăn quá!!!

Chê tơi tả rồi, tôi cũng muốn tìm ra một cái gì đó để khen nhưng nói một cách thật lòng, tôi không tìm thấy gì cả, ngoài việc những con người đó đã cùng nhau làm một bộ phim. Dù sao, không thể phủ nhận những công sức mà họ - những nhà làm phim có thể gọi là chuyên nghiệp nhất nhì ở Việt Nam - đã bỏ ra. Làm phim là một công việc gian khó, nên dù hay dù dở, dù ít dù nhiều, tôi tin họ cũng đã lao tâm lao sức. Tôi đánh giá ở cương vị một khán giả khó tính có chút kiến thức về nghề, nên có thể quan điểm sẽ gay gắt đôi chỗ. Nhưng tất cả điều đó không nằm ngoài việc muốn đóng góp chút gì đó cho sự phát triển của điện ảnh Việt Nam - cái nền điện ảnh mà tôi đã không còn đặt nhiều niềm tin vào nữa. Đạo diễn Charlie Nguyễn như thể đã đồng hành cũng tôi với niềm tin đó. Bắt đầu từ Dòng máu anh hùng khi tôi vẫn là một học sinh cấp 3, anh khiến tôi ngưỡng mộ đến thán phục. Đến Tèo Em thì tôi đã thất vọng đến giận dữ. Và giờ với ĐMT2, tôi chỉ còn nhún vai - "sao cũng được" - với sự thỏa hiệp của anh. Tiếp theo, tôi có nên tiếp tục hy vọng và tự hào khi anh tham gia Ngọa Hổ Tàng Long 2 với vai trò đạo diễn hành động và đồng sản xuất (?), trong khi tôi không mấy hứng thú với phần 1.

Bạn muốn đi xem ĐMT2? Sao cũng được! Nhưng nếu không quá rảnh rỗi thì không cần tranh thủ. Hãy ra quán cà phê làm một ly, nghe một bài nhạc Giáng sinh và để ngày chủ nhật của bạn yên bình!