Hôm qua đi cà phê với Cường Mai, tình cờ đọc được một bài báo thú vị trên Báo Doanh nhân Sài Gòn cuối tuần. Bài viết là cái nhìn của một "ông Tây" về phim Việt, với những câu châm biếm hài hước nhưng lại khá sâu sắc. Với một người có nhiều gắn bó với Việt Nam như Drew Taylor, những nhận xét của ông là hoàn toàn đáng xem xét.

Tôi thường tránh xem phim Việt Nam, phần vì diễn xuất nhàm chán, phần vì thiếu sinh động và không kích thích suy nghĩ hay tưởng tượng gì có lợi cho tinh thần. Thỉnh thoảng có ngồi xem vài chương trình thì cũng không vì mục đích gì, mà để tìm hiểu thêm thói quen qua hành vi của những tuyến nhân vật. Thẳng thắn mà nói, những gì nghiệm ra từ phim ảnh không thể gọi là tích cực cho những ai muốn học hỏi và làm giàu đời sống tinh thần tình cảm và tinh thần của mình bằng cách xem phim.

Phim Việt có những mô típ rất kỳ cục lặp đi lặp lại như thể đó là khuôn vàng thước ngọc. Ví dụ như sau một cuộc đối thoại, khi người kia vừa quay lưng đi thì người còn lại luôn tự nói một mình, mà còn nói to nữa chứ! Thiết nghĩ, mục đích của hành vi giống như "tự kỷ" này chắc là để tóm lại những mâu thuẫn nội tại, những diễn biến tâm lý sâu xa bên trong mà tài diễn xuất của diễn viên không thể hiện nổi. Vì không diễn xuất được tâm trạng của nhân vật nên cách đơn giản nhất là đứng đó tự nói, vừa tiện cho diễn viên, vừa dễ hiểu cho khán giả. Thêm nữa, nếu người xem có lỡ bỏ qua giai đoạn trước thì cũng còn cơ hội nắm bắt chuyện vừa xảy ra. Không biết có phải đạo diễn muốn tạo ra những cảnh nhân vật tự lặp lại câu chuyện một mình, tự nói một mình, nhằm tăng tính chân thật cho điện ảnh hay không? Chỉ thấy kết quả phản tác dụng là càng xem, thấy phim càng kịch.

Mô típ thứ hai là, nếu các nhân vật nói chuyện với nhau thì nhất định hai bên phải đang cùng ăn uống gì đó. Tại sao thế nhỉ? Có phải vì sợ lỡ người đối diện không hiểu thì ta có thể dùng đũa để giải thích? Còn khi muốn tỏ ra liều lĩnh hoặc sắp có quyết định quan trọng, thế nào nhân vật chính cũng cần được thêm lửa bằng bia rượu và sau đó, kế hoạch đặc biệt bắt đầu! Còn để đón nhận một tin gây sốc nào đó, cảnh thường gặp sẽ là có ai đó đến nhà gõ cửa, lay nhân vật chính (bây giờ đang nửa say nửa tỉnh) và báo cho nhân vật chính một tin mà vừa nghe qua, nhân vật chính đã có thể bừng tỉnh rượu.

Các nhân vật trong phim Việt rất hay to tiếng. Không hiểu tại sao trong các cảnh đối thoại tay đôi, tay ba, các nhận vật cứ nói lớn dần lên, như thế sợ người khác không hiểu mình. Và rồi thế nào hoặc là bàn bên cạnh (nếu là trong quán cà phê, nhà hàng) hoặc ngoài cửa chính hay bên vách tường phía bên kia (nếu là nhà riêng hay công sở) cũng có vài nhân vật khác đang nín thở lắng nghe. Nhờ thế mà các bí mật lộ ra hết!

Trên phim cũng hay diễn đi diễn lại bài học vỡ lòng trong diễn xuất, đó là khi sắp nói ra, hoặc vừa nhận được một tin xấu hay tin buồn, nhân vật sẽ lặp tức thể hiện nỗi buồn bằng cách đưa mắt thẩn thờ ngang qua ống kính. Lợi thế của khán giả là chẳng cần nghe tiếp cũng biết tỏng tin xấu hay tin buồn đó là gì rồi. Chắc đạo diễn tính là trong lúc ống kính máy quay đang nhắm vào nhân vật buồn thẩn thờ thì các diễn viên khác có thời gian xem lại lời thoại cho cảnh kế (?).

Tuyến nhân vật xấu (phản diện) bao giờ cũng sắm vai lợi dụng hoặc lừa gạt nhân vật tốt (chính diện) bằng cách dụ dỗ tiết lộ một sự thật hay bí mật nào đó ghê gớm. Và cách để lừa ai đó nói ra sự thật bao giờ cũng dùng rượu bia, cũng như để lừa tình thì các cô luôn dàn cảnh để các anh chàng say khướt, dẫn các anh vào khách sạn, rồi sáng hôm sau hô lên:"cái thai đó là của anh!". Chắc hẳn lý do để mọi người tin vào phương pháp này là vì người say lúc nào cũng chân thật và vô tội! Thật nhàm chán khi thấy bia rượu xuất hiện trong phim ảnh quá nhiều, mà lại toàn những cảnh ăn chơi, thất tình...tớm lại là những bi kịch cuộc đời!

Vậy đó, những cạm bẫy cần để ý trong đời đều có gần hết trong phim ảnh, chỉ việc xem và học, hoặc xem và tránh! Thế nhưng, có thực là cuộc sống ngoài đời luôn diễn ra như trong phim? Hay phim là những bi kịch được bi kịch hóa để đáp ứng nhu cầu chứng kiến bi kịch của một lớp người xem? Mà bi kịch trong phim thường đi đôi với mộng mơ, lọ lem thế nào cũng được như trong phim thì cuộc sống tươi đẹp quá, chúng ta chỉ việc ở nhà xem phim là đủ. (Drew Taylor - Q.A. dịch)

Theo Doanh nhân Sài Sòn cuối tuần

Số 381, ngày 10/12/2010